TDT Genel Sekreteri Ömüraliyev, Bişkek’teki doruğu değerlendirdi

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, TDT 11. Devlet ve Hükümet Başkanları Doruğu’nda imzalanan stratejik anlaşmaların, bölgenin ekonomik ve teknolojik görünümünü dönüştürmeyi amaçladığını bildirdi.

Kubanıçbek Ömüraliyev, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te düzenlenen TDT 11. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne ilişkin yazılı açıklama yaptı.

Bişkek’in, “Türk Dünyasının Güçlendirilmesi: Ekonomik Entegrasyon, Sürdürülebilir Kalkınma, Dijital Gelecek ve Herkes İçin Güvenlik” ana konusuyla düzenlenen doruğa ev sahipliği yaparak TDT için beraberlik ve işbirliğinin merkez üssü olduğunu vurgulayan Ömüraliyev, zirvede, TDT liderleri, Aksakallar Konseyi üyeleri ve diğer Türk işbirliği kuruluşlarının başkanlarının uyumlu ve güçlendirilmiş bir Türk bölgesi için ortak vizyonu ilerletmek üzere bir araya geldiğini hatırlattı.

Ömüraliyev, zirve hazırlıkları çerçevesinde, TDT Dışişleri Bakanları Konseyinin, stratejik görüşmeler ve kararlar için zemin hazırlayan temel belgeleri sonuçlandırmak ve kabul etmek üzere toplandığını belirterek, bu hazırlıkların, TDT’nin iyi koordine edilmiş bir gündemi sürdürme konusundaki kararlılığını ortaya koyduğunu ve kararların “Nahçıvan Anlaşması, Türk Dünyası 2040 Vizyonu ve TDT 2022-2026 Stratejisi’nin” daha geniş hedefleriyle uyumlu olmasını sağladığını aktardı.

Başlıca kararlar ve stratejik anlaşmalar

Zirvenin ana konusuna uygun olarak lönderlerin ekonomi, çevre, dijitalleşme ve güvenlikle ilgili alanlarda işbirliğini güçlendirme üstlenmesinde bulunduğunu bildiren Ömüraliyev, Türk Yeşil Vizyonu’nu, Bişkek’in 2025 Türk Dünyasının Dijital Başkenti ilan edilmesini, Türk Dünyası Koşulu’nun kabul edilmesini ve TDT bayrağının ve Daimi Temsilciler Yönetmeliğinin onaylanmasını örnek gösterdi.

Ömüraliyev, zirve kapsamında ayrıca Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın, Türk birliğini güçlendirmeye olan bağlılığı vesilesiyle “Türk Dünyası Ali Nişanı” ile ödüllendirildiğini kaydederek şu ifadeleri kullandı:

“Zirvede imzalanan stratejik anlaşmalar bölgenin ekonomik ve teknolojik görnümünü dönüştürmeyi amaçlamaktadır. Öne çıkanlar arasında dijital ticaret ve elektronik etkileşimlerin güvence altına alınmasına yönelik bir Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşması, koordineli afet müdahalesi için bir Sivil Koruma Mekanizması Oluşturulması Anlaşması, teknoloji marifetiyle geliştirilmesi planlanan Büyük Türk Dil Modeli ve uzay teknolojisinde işbirliğine dayalı girişimleri teşvik etmek üzere Uzayla İlgili Faaliyetlere ilişkin mutabakat zaptları yer almaktadır.”

Bişkek Bildirisi

Bişkek Bildirisi’nin Orta Koridor ve Trans Hazar Gümrük Geçiş Portalı gibi projelerle ticaret yollarının kolaylaştırılması, bölgesel bağlantının artırılması amacıyla dijital ve fiziksel bağlantının güçlendirilmesi çağrısında bulunduğunun altını çizen Ömüraliyev, dijital dayanıklılığın güçlendirilmesi için kilit bir bileşen olarak kabul edilen Dijital İpek Yolu Projesi’nin ekonomik rekabetçiliği ve entegrasyonu artırmasının beklendiğine dikkati çekti.

Ömüraliyev, deklarasyonun ayrıca üyeler arasında çalışma, sağlık, sosyal koruma, tarım ve çevre alanlarında işbirliğini artırdığını ve kapsayıcı istihdam, dijital sağlık sistemleri ve su yönetimi ile yenilenebilir enerjide sürdürülebilir uygulamaları hedeflediği değerlendirmesini yaptı.

Küresel konularda ortak tutum

Uluslararası sahnede TDT’nin Gazze ve Lübnan’a insani yardım dahil olmak üzere küresel meselelerde ortak tutum sergilediğini belirten Ömüraliyev, egemen bir Filistin devletinin kurulmasının desteklendiğini vurguladı.

Ömüraliyev, bildirinin Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği (AB) gibi küresel örgütlerle daha yakın işbirliğini teşvik ettiği tespitinde bulunarak, “2025’de Macaristan’da gayrı resmi bir TDT Zirvesi düzenlenmesini öngörmektedir. Bişkek Bildirisi ayrıca, Macaristan’ın Türk devletleri arasındaki mali uyumu daha da sağlamlaştıran bir adım olan Türk Yatırım Fonu’na kısa süre önce üye olmasını memnuniyetle karşılamaktadır.” ifadelerini kullandı.

Bölgedeki Kızılay ve Kızılhaç derneklerinin işbirliğinden oluşan Türk Kızıl Ağı’nın hayata geçirilmesi, sınır ötesi insani yardım çabalarında bir dönüm noktasına işaret ettiğini aktaran Ömüraliyev, “Gıda güvenliği, su yönetimi ve yeşil enerjinin geliştirilmesine yönelik girişimlerin yanı sıra Türk Tarım Sigortası Sistemi’nin kurulması ve işbirliğine dayalı turizm projeleri, Teşkilatın sürdürülebilir büyüme konusundaki kararlılığına işaret etmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.

Ömüraliyev, zirvede “TÜRKDEVRİ!” sloganı altında yürütülen Kazakistan’ın çok başarılı geçen dönem başkanlığını kutlayarak, zirvenin bölgesel dayanışmanın güçlendirilmesine ve TDT içindeki işbirliği çerçevelerinin genişletilmesine katkıda bulunduğunu ifade etti.

Bu dönemde, Dünya Göçebe Oyunları gibi 80’in üzerinde prestijli etkinlik düzenlendiğinin ve ülkelerin arasında sosyal politika, içişleri, eğitim, teknoloji, inovasyon ve sanayi gibi alanlarda daha güçlü bir işbirliği teşvik edildiğinin altını çizen Ömüraliyev şunları kaydetti:

“Kırgızistan’ın dönem başkanlığını üstlenmesiyle birlikte, Zirve’nin ‘Türk Dünyasının Güçlendirilmesi’ teması altında, daha fazla ilerleme için yeni ufuklar açması beklenmektedir. Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov ekonomik entegrasyon, sürdürülebilirlik, dijital inovasyon ve güvenliğe öncelik veren kapsamlı bir vizyon ortaya koymuştur. Bu stratejik çerçeve, müreffeh, birbirine bağlı ve güvenli bir Türk dünyasına olan ortak bağlılığımızı bir kez daha teyit etmektedir.”

Kırgızistan’ın dönem başkanlığı, 2025’de Azerbaycan’da yapılması planlanan bir sonraki zirveye kadar TDT’nin çalışmalarına rehberlik edeceğini ve aynı yıl içinde Macaristan’da gayrı resmi bir zirve düzenleneceğini vurgulayan Ömüraliyev, “Zirve sonrası düzenlenen basın toplantısında Kırgızistan Dışişleri Bakanı Sayın Jeenbek Kulubaev ile birlikte Bişkek’in dijital bir merkez haline getirilmesi, ticaret, güvenlik ve çevre koruma alanlarında işbirliğinin ilerletilmesi ve Celal-Abad’ın bölge için bir turizm merkezine dönüştürülmesi gibi Kırgızistan’ın liderliğindeki temel öncelikleri özetledik. Son bölgesel ve küresel gelişmeler üzerine yapılan tartışmalar, Teşkilatın Türk devletlerini küresel sahnede güçlü bir odak olarak birleştirme hedefini pekiştirmiştir.” ifadelerini kullandı.

Ömüraliyev, ileriye dönük, Kırgızistan’ın dönem başkanlığı dijital dönüşüm, güvenlik, çevre yönetimi ve sürdürülebilir kalkınma alanlarında ortaklıkların derinleştirilmesi yönünde önemli bir adım teşkil ettiğini ve zirvenin Türk dünyasının ortak geleceğine olan bağlılığını bir kez daha teyit ettiğine dikkati çekerek, farklı güçleri ve ortak mirasını tüm üyelerin yararı için bir kez daha bir araya getirdiğini aktardı.

Genel Sekreter Ömüraliyev, ileriye bakıldığında, TDT’nin birlikte hareket etmeye, ekonomik büyümeyi desteklemeye ve dayanıklılık inşa etmeye devam ederek Türk dünyasını barışçıl, yenilikçi ve kolektif olarak başarılı bir geleceğe doğru yönlendireceğinden emin olduğunu bildirdi.

#TürkDevletleriTeşkilatı          #tdt               #bişkek