B12 vitamini sağlığımız için önemlidir

 Prof. Dr. Osman BEYAZOĞLU

Vücudumuzda sentezlenmeyen dışarıdan besinlerle alınan bir vitamindir.  Bu vitamin bitkisel besinlerde bulunmaz, hayvansal besinlerde bulunmaktadır.  Dengeli ve düzenli besinler, yani hem hayvansal hem bitkisel besinlerle beslenen insanlarda genel olarak B12 eksikliği görülmez, ancak bazı hastalıkları geçirenlerde ve yaşlanma ile birlikte B12 eksiliği görülmektedir.  B12 vitamini eksikliği bebeklerden yaşlılara kadar, insanlarda her yaşta önemli sağlık problemlerine sebep olmaktadır.

B12 vitamini eksikliği kimlerde görülür?

• Sadece bitkisel besinlerle beslenen ve hayvansal gıda hiç tüketmeyen (veganlar) insanlarda B12 vitamini eksiktir.
• Şeker hastası ve insülin direnci olanların kullandığı bazı ilaçlar B12 vitamini eksikliğine yol açmaktadır.
• Ülser gibi mide hastalıkları tedavisi görenlerin kullandıkları ilaçlar besinlerden B12 emilimini engelleyerek bu vitaminin eksikliğine sebep olmaktadır. Ayrıca mide asitini almak için kullanılan ilaçlar da B12 emilimini zayıflatır.
• Mide ve bağırsak ameliyatı geçirenlerde, midenin ya da ince bağırsağın bir bölümü alınmışsa, bu durumdaki bir şahıs B12 vitamini ihtiva eden besinleri tüketse bile emilim sorunu nedeniyle yeteri kadar bu vitamini bünyesine alamaz.
• Fazla alkol tüketenlerde sindirim organları hasar gördüğünden B12 vitamini emilimi zayıflar, bu yüzden alkoliklerde de B12 eksiği görülebilir.
• 50 yaşını geçen insanlarda genel olarak B12 vitamini emilimi güçleşir, bu yüzden yaşlılar düzenli ve dengeli beslenseler de bazı insanlarda B12 vitamini eksikliği meydana gelebilir.

B12 vitamini eksikliği belirtileri

Kansızlık, halsizlik, yorgunluk, cilt sararmaları,  kol ve bacaklarda uyuşma,  konsantrasyon güçlüğü, çarpıntı, denge sorunları,  el ve ayaklarda karıncalanma, unutkanlık, hafıza kaybı, tat alma ve görme bozuklukları, saç dökülmesi gibi sağlık sorunları görülmektedir.

B12 vitaminin faydaları

• B12 Vitamini DNA sentezinde, yağ asitleri ve amino asitlerin vücutta kullanımında rol oynadığından hemen hemen bütün hücrelerin ihtiyacı olduğu bir vitamindir.
• İnsan vücudunda sürekli alyuvarlar (kırmızı kan hücreleri) üretilir, bunun için B12 gereklidir. B12 seviyesi düştüğünde kırmızı kan hücrelerinin üretimi azalır, bu da kansızlığa (anemi) sebep olur.
• B12 vitamini sinir sisteminin fonksiyonu için önemli bir yapı taşıdır. Bu vitamin olmadan hücreler arası bilgi aktarımı için gerekli olan ‘asetilkolin’ adlı madde üretilemez, bu yüzden B12 eksikliğinde unutkanlık, öğrenme güçlüğü, konsantrasyon bozukluğu, demans ve Alzheimer gibi sağlık sorunları ortaya çıkar.
• B12 vitamini vücudu dışarıdan giren her türlü zararlı bakteri ve virüslere karşı vücudu koruyarak bağışıklığı güçlendirir.
• Hamile bayanlarda annenin B12 eksikliğinden etkilendiği gibi, bebeğin gelişimine de zarar vermektedir. Bu yüzden hamilelerin düzenli B12 vitamini kontrolünü yaptırmaları, eksikse B12 vitaminini doktor tavsiyesine göre hap ya da enjeksiyon şeklinde almaları gerekir.

B12 vitamini kaynakları

Bitkisel besinlerde bulunmaz, hayvansal besinlerde bulunur.  Somon, sardalya, uskumru ve hamsi gibi balıklar B12 kaynağıdır. Dana eti, dana ciğeri, kuzu ciğeri, hindi ve kaz ciğeri; yumurta sarısı, yoğurt ve peynir B12 vitamini kaynaklarıdır.

İnsan vücudu B12 vitamini uzun süre kullanmak üzere karaciğerinde depo edebilir, ihtiyaç olduğu zaman bu rezervi kullanır.  B12 vitaminin eksik olup olmadığı kan testi ile belirlenir.  Kritik seviyenin (187pg/ml) altına düşmüşse B12 vitamini hap olarak ya da enjeksiyon (kas içine enjekte edilir) şeklinde alınır. B12 vitamini sağlıklı olmada önemli bir etkendir.  Kan testi ile sınır değerlerinin altında olduğu görülenlerin mutlaka beslenmelerine dikkat etmeleri,  şayet düzenli beslendiği halde değerler yükselmiyorsa o zaman tedaviyi ihmal etmemesi gerekmektedir. Saygılarımla.