Aşılar ne kadar etkili?

                   Mart ayı içinde İsrail ve İskoçya’nın normal hayata döndüğü haberlerini okuyabiliriz.                                    Ardından onları başka ülkeler izleyecektir. Biz neredeyiz? Bilmiyorum. 27 Şubat 2021

İskender Öksüz

Aşıların korona virüsünü durdurmadaki etkinliğine dair ilk haberleri 14 Şubat yazımda vermiştim. Vatandaşlarının büyük kısmını kısa zamanda aşılayan küçük ülkelerden daha ayrıntılı bilgiler gelmeye başladı. Başı İsrail çekiyor. İskoçya’dan da benzer haberler var ve haberler son derece olumlu. Olumsuz tek nokta şu ki, onların bildirdikleri verilerin hiç biri bizdeki SinoVac aşısı ile ilgili değil. Biontech-Pfizer aşısı önde. Batıda yaygın beş aşı arasında Çin aşısı yok. Bizimki neden Çin menşeli? Bilmiyorum. Büyüklerimizin bizim bilmediğimiz gerekçeleri vardır her halde.

Rakamlara dönelim. Daha önce aşıların etkinliği hakkında en iyi veriler 3. faz istatistikleriydi. Bunlar bin mertebesinde deneğe dayanıyordu. Şimdi nüfusunun büyük kısmını aşılayabilmiş becerikli ülkelerden daha sağlıklı bilgiler geliyor. Artık yüzbinlerden, milyonlardan bahsediyoruz. Sayıların artması sadece hata sınırlarını daraltmaz. Bilgilerin içindeki alt bilgilere de ulaşmamızı sağlar. Ne gibi? Şöyle: Aşılananların hastalığa yakalanma oranları ile henüz aşılanmayanların yakalanma oranları karşılaştırılıyor. Bu 3. fazda da yapılıyordu Sadece birinci dozu alanlarla iki dozu da alanların bulaşma sayıları. Bu iki grupta bulaşmayı belirtisiz atlatanlar; belirti gösterip de hastaneye kaldırılanlar, hastalığı ağır geçirenler ve ölüm. Bin kişilik toplam veride bu ayrıntıları göremezsiniz, görseniz de hata sınırları çok geniş olur.

Size ilettiğim sonuçlara ulaşmak için yaptığım aramaya Forbes Dergisi’nin 22 Şubat tarihli bir haberiyle başladım. (https://bit.ly/3kdkWT0 ) O da Reuters’ten almış. Sonra o kaynaklardaki diğer bağlantılara açıldım.

İsrail: Aşı salgını bitiriyor!

Size alt alta birkaç başlık vereyim.

En son Israil verileri, Pfizer’in COVID aşısının ölümleri önlemede %98,9 etkili olduğunu gösteriyor.

İkinci dozdan iki hafta sonra, aşılananların %96’sı hiç hastalanmıyor.

Pfizer-BioNTech aşısında ilk dozun %85 etkili olduğu belirlendi. Bu, Israil’de aşılanan sağlık çalışanları üzerinde yapılan bir istatistikten; Lancet dergisinde yayımlanmış. Lancet tıptaki en itibarlı dergilerden biridir.

İsrail’in en büyük sağlık sigorta şirketlerinden Maccabi’nin toplayıp 17 Şubat’ta açıkladığı rakamlara göre, ikinci dozu alan 620.000 kişiden sadece 608’ine virüs bulaşmış. Virüs bulaşanların çoğu da ya belirtisiz veya hafif belirtilerle hastalığı atlatmış. 608 kişiden sadece 21’i hastaneye kaldırılmış, bu 21’den de sadece 7’si ağır, 3’ü orta, 11’i hafif belirti göstermiş.

13 Şubat tarihinde, İsrail’in tamamında 2,8 milyon kişi ikinci dozu beklerken, iki doz alanların sayısı 4,2 milyona ulaşmış. Bu en geniş 3. faz araştırmalarından 100 kat daha büyük rakamlar.

İsrail verileri, ilk dozdan sonra bile, Pfizer- BioNTech aşısının %85 etkili olduğunu gösteriyor. İlk doz bu kadar olumlu sonuç verince, aşı temininde yaşanan güçlüğü göz önünde tutan bazı bilim insanları, acaba önce bütün nüfusa ilk dozu yapıp, ikinciyi bundan sonrayı mı ertelesek, diye düşünmeye başlamış.

İsrail’i bırakırken, İnsan hakları örgütlerinin İsrail’in kontrolü altındaki Filistin’de aşılama yapmamasını protesto ettiğini not edeyim. İsrail de bu tutumunu Oslo anlaşmasıyla savunuyor- başka bir konu…

İskoçya’dan da iyi haber—ya biz ve bizim Çin aşısı?

Aşılamada öncü ülkelerden biri de İskoçya. New Scientist dergisinin 22 Şubat tarihli bülteninde, iki aşının şaşırtıcı derecede başarılı performansından bahsediliyor. (https://bit.ly/2NzMeHh ) Araştırma, İskoç Halk Sağlığı kurumu ile beş İskoç üniversitesince raporlanıyor ve İskoçya’nın toplam 5,4 milyonluk nüfusunun %99’unu kapsıyor. Nüfusun 1,1 milyonu, 8 Aralık- 15 Şubat arasında ilk dozu almış.

İskoçya’da birinci doz %85’in üzerinde etkinlik sağlamış. Çin aşısının Brezilya’daki 3. Faz çalışmalarından bildirilen birinci doz etkinliği %50,4’tü. Bu inanılmaz derecede düşük görünüyor. SinoVac’ın rakamlarına pek zor ulaşılıyor. Bizden, yukarıdakilere benzer bilgiler alınamıyor. SinoVac’ın sonuçlarını Lancet veya JAMA gibi birinci sınıf tıp dergilerinde raporlayan makaleler yok. Gazete haberi bile yok! Yakında ülkeler vize için aşı sertifikası isteyecek. Acaba Çin aşısını yeterli bulacaklar mı?

Maske-mesafe falan: Ayrıcalıklıysanız o başka

Mart ayı içinde İsrail ve İskoçya’nın normal hayata döndüğü haberlerini okuyabiliriz. Ardından onları başka ülkeler izleyecektir. Biz neredeyiz? Bilmiyorum. Tek bildiğim, hayret ve dehşetle izlediğim, insanların üst üste yığıldığı iktidar partisi kongreleri, maskesiz, mesafesiz büyüklerimiz. Boston’da 175 kişilik bir toplantının 300 bin kişiye virüs bulaştırdığını yazmıştım. 175 kişi 300.000 kişiye bulaştırırsa, 17.500 kişi kaç kişiye bulaştırır? Sonra da üzülüyoruz; günlük vaka sayıları niçin koptu gitti diye.

Yine de maske, mesafe, temizlik. Bu güzel slogana bir ek lazım: Eğer ayrıcalıklı değilseniz!

Kaynak:  https://millidusunce.com/asilar-ne-kadar-etkili/